Op 19 mei hield de Tweede Kamer een rondetafelgesprek over het Vrijhandelsverdrag VS-EU (TTIP). In het februari nummer van Genoeg is Beter is hier ook aandacht aan besteed. NAV-bestuurslid Keimpe van der Heide presenteerde de NAV-visie op de voorstellen voor het vrijhandelsakkoord. Naast de NAV waren een aantal NGO’s, wetenschappers en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven uitgenodigd.

De visie van de vertegenwoordigers van het (internationale) bedrijfsleven was zoals te verwachten, zeer positief. Hoe vrijer de handel, hoe meer mogelijkheden er voor de bedrijven zijn om geld te verdienen. De wetenschappers waren van licht positief tot zeer negatief. De NGO’s waarschuwden vooral voor de maatschappelijke gevolgen van het verdrag. Zij verwachten dat de EU bijvoorbeeld haar milieubeleid zal moeten versoepelen en meer aanpassen aan wat in de VS gebruikelijk is. Men verwacht ook dat het lastiger wordt voor de EU om GMO (genetische modificatie) in de voedselketen tegen te houden of aan strikte voorwaarden te binden.

Voedselzekerheid
De NAV heeft naar voren gebracht dat voedsel veel te belangrijk is om uitsluitend aan de vrije markt over te laten. In een systeem van liberalisering en globalisering is het voor de primaire producent onmogelijk om duurzaam kostendekkend te werken. Als we ook op langere termijn voedselzekerheid willen realiseren en garanderen is een van de meest cruciale voorwaarden dat de boeren faire prijzen voor hun producten krijgen. Boeren zijn veel meer gebaat bij een systeem van regionalisering en regulering. In een regio (bijvoorbeeld de EU) moet het mogelijk zijn om het aanbod op de vraag af te stemmen en op die manier voor de primaire producent kostendekkende prijzen te realiseren. Waar en wanneer nodig moet de overheid, de samenleving kunnen sturen door bijvoorbeeld de interne markt te beschermen tegen goedkope importen van buiten.

Ervaringen uit verleden
Op de bijeenkomst noemde de NAV de ervaringen met eerdere vrijhandelsverdragen tussen de EU en de VS weinig vertrouwenwekkend. Eind november 1992 is het zogenaamde Blair House Akkoord tussen de EU en de VS afgesloten. De EU heeft toen onder druk van de VS toegezegd de EU-marktbescherming voor de teelt van eiwitrijke gewassen af te schaffen. Gevolg: de teelt van eiwitrijke gewassen is grotendeels uit de EU verdwenen en inmiddels is de EU voor ca. 80% van de behoefte aan plantaardig eiwit afhankelijk van buiten de EU. Nu dringt het besef door dat deze afhankelijkheid van import uit geopolitieke overwegingen onverantwoord is. Bij het streven naar het verhogen van de zelfvoorzieningsgraad in de EU van plantaardig eiwit lopen we aan tegen het ruim twintig jaar oude Blair House Akkoord en dwarsboomt dit vrijhandelsakkoord het streven naar meer eiwitgewassen van Europese akkers.

Ongewenst
Het vrijhandelsakkoord tussen de EU en de VS lijkt er te worden doorgedrukt in een tijd waarin het draagvlak voor Europa toch al tanende is. Dat is bedenkelijk. De NAV heeft bezwaar tegen een alles omvattend vrijhandelsverdrag tussen de EU en de VS. Vergelijkbare bezwaren zijn er tegen Mercosur, de handelsafspraken met Zuid-Amerika. De NAV vindt dat de agro- en foodsector buiten TTIP en welk algemeen vrijhandelsverdrag gehouden moet worden. Het uitruilen van industrie- en dienstenbelangen met agri- en food is onaanvaardbaar.

Tot slot
De Europese Commissie wil de onderhandelingen over het Verdrag snel afronden, ook omdat daar bijvoorbeeld door de Duitse en Franse regering op wordt aangedrongen. Maar omdat het maatschappelijk verzet begint te groeien en er ook toenemende bedenkingen zijn vanuit het Europees Parlement, valt op dit moment moeilijk te voorspellen hoe dit zal lopen en wanneer de besluiten genomen zullen worden.

NAV, 12 juni 2014