Er speelt op landbouwgebied het nodige in de EU. De nieuwe Europese Commissie is 1 december 2024 aangetreden en nieuw beleid begint voorzichtig vorm te krijgen. Eurocommissaris voor landbouw Hansen komt binnenkort met een voedselstrategie. De NAV heeft haar voorstellen voor markt- en prijsbeleid toegestuurd als input voor deze strategie. Er is een Raad voor Landbouw en Voedsel opgericht, Polen heeft haar plannen als voorzitter gepubliceerd en er loopt een discussie over een verbod op inkoop onder kostprijs.

Raad voor Landbouw en Voedsel

De EC heeft in januari de Europese Raad voor Landbouw en Voedsel (EBAF) opgericht met daarin 30 organisaties. Deze vertegenwoordigen de landbouwsector, de andere partijen in de voedselketen en de bredere maatschappij. De oprichting van deze Raad was een van de adviezen uit de Strategische Dialoog die in 2024 is gehouden. De Raad moet strategisch advies geven aan de EC over landbouw- en voedselbeleid, inclusief het opvolgen van de aanbevelingen uit de Strategische Dialoog en het stimuleren van dialoog en samenwerking tussen partijen. Daarnaast zal de Raad specifiek over bepaald beleid adviezen geven. Het succes van de Raad is natuurlijk wel afhankelijk van of en hoe de adviezen worden meegewogen in de besluitvorming. Het moet niet een manier worden om alleen te kunnen zeggen ‘de keten/sector zat aan tafel’.

Plannen Poolse voorzitterschap

Van 1 januari tot 1 juli dit jaar is Polen voorzitter van de EU. Polen heeft haar plannen voor de inzet als voorzitter gepubliceerd. Wat betreft landbouw benadrukt Polen dat het volgende GLB cruciaal zal zijn voor voedselzekerheid en het stabiliseren van het boereninkomen. De Europese landbouw moet weerbaar en competitief zijn. Het nieuwe GLB moet simpeler en er moet voldoende geld voor komen. Tegelijkertijd moeten de doelen uit de Green Deal worden verwezenlijkt op een simpelere manier zodat het acceptabel is voor boeren. Men wil de discussie starten over het toetsen van de impact van wetgeving op het landelijk gebied.

Polen wil ook de internationale handel ter discussie stellen met als doel dat er een gelijk speelveld ontstaat met landen buiten de EU met minder strenge standaarden en eisen aan de productiewijze. Daarnaast wil men de positie van boeren in de keten versterken. De evaluatie van de Wet Oneerlijke Handelspraktijken speelt daarbij een belangrijke rol

Tenslotte wil Polen inzetten op het vlottrekken van de wetgeving over nieuwe veredelingstechnieken en patenten.

Verbod op inkoop onder kostprijs

Zoals wij al eerder berichtten maakt de NAV deel uit van een internationale coalitie over oneerlijke handelspraktijken. Deze coalitie heeft een ‘position paper’ gepubliceerd. Eén van de zaken waar wij voor pleiten is een verbod op inkoop onder kostprijs. Dit zou moeten worden toegevoegd als oneerlijke handelspraktijk aan de wet Oneerlijke Handelspraktijken (OHP).

In de Landbouw- en Visserijraad eind januari heeft Slowakije deze kwestie aan de orde gesteld. Samen met Bulgarije, Kroatië, Hongarije, Litouwen, Roemenië en Slovenië hebben zij een informatiestuk aangeleverd met als titel ‘De noodzaak om oneerlijke handelspraktijken beter te bestrijden en om misbruik van de dominante positie van bepaalde spelers in de agro-voedselketen te voorkomen’. In dit stuk benoemen zij dat de inkomens van boeren lager dan gemiddeld zijn en dat boeren overwegen om te stoppen wanneer zij geen winst kunnen maken. De bezorgdheid over te lage prijzen strekt zich ook uit naar kleine verwerkers, die eveneens niet in de positie zijn om goed te onderhandelen met grote afnemers. Naar de berichten verluiden werd het voorstel voor een dergelijk verbod breed gedragen. Ook Nederland heeft zich positief uitgelaten hierover. Hiermee komt een dergelijk verbod echt in beeld. Later dit jaar wordt de evaluatie van de wet Oneerlijke Handelspraktijken gepubliceerd en ondertussen zal de discussie ongetwijfeld verder worden gestimuleerd onder het Poolse voorzitterschap.

Landbouwcommissaris Hansen

De nieuwe Landbouwcommissaris Hansen komt binnen enkele weken met een voedselstrategie. In een bijeenkomst met de landbouwcommissie van het Europarlement heeft hij alvast een aantal prioriteiten aangegeven. Zo benadrukte hij dat de regelgeving simpeler moet. En dat naast maatschappelijke duurzaamheid ook economische duurzame landbouw moet worden gerealiseerd met toekomstperspectief voor boeren, zodat ook in 2040 er nog boeren zijn die ons voedsel willen produceren. Hij vindt dat boeren zich meer moeten organiseren in producentenorganisaties en dat er meer moet worden toegezien op het verbod op oneerlijke handelspraktijken. Ook wil hij een gelijk speelveld voor Europese boeren met importproducten van buiten de EU, wat betreft productiewijze (zie ook p1.). Kansen ziet hij ook in synergie met de ontwikkelingen richting een biobased economie.

Conclusie NAV

De NAV is hoopvol dat de grote beleidslijnen in Brussel meer pro landbouw worden bijgebogen. Voor de directe werkbaarheid van wet- en regelgeving is dat nog geen oplossing. Daar blijft de NAV zich ook voor inzetten. En de hierboven beschreven voorgenomen veranderingen moeten natuurlijk wél ergens toe leiden!