Vorige maand hebben we u een samenvatting gegeven van de visie van de nieuwe Eurocommissaris voor Landbouw, Christophe Hansen. Deze maand gaan we wat meer in op wat zijn plannen betekenen voor het GLB vanaf 2027. Daarbij moet wel gezegd worden dat veel nog niet duidelijk is. Zo is bijvoorbeeld het budget voor het GLB nog niet bekend. Ook is nog niet duidelijk of het GLB een apart budget houdt in de EU of dat het onderdeel wordt van de totale EU-begroting. Dat wordt waarschijnlijk later dit jaar bekend.

Doelen van het GLB

Volgens de wet GLB is het eerste doel van het GLB nog steeds om boeren een behoorlijk inkomen te verschaffen zodat de voedselvoorziening op peil en betaalbaar blijft. In Nederland hebben we dat de laatste GLB-periodes niet meer in beeld en wordt gedaan alsof het vooral om verduurzaming gaat. Eurocommissaris Hansen ziet wel duidelijk dat de boereninkomens achterblijven in vergelijking met de rest van de maatschappij en wil daar met het GLB wat aan doen, maar ook op andere manieren. Zo wil hij dat boeren een betere prijs krijgen door hun positie in de keten te versterken, oneerlijke handelspraktijken verder beperken en een gelijk speelveld met landen buiten de EU. Maar dan blijft nog steeds het GLB nodig voor een basisinkomen, volgens Hansen.

Het algemene principe dat hij wil hanteren is dat het GLB meer gericht moet worden op telers die actief voedsel produceren, op het versterken van de economische kracht van boerenbedrijven en op bescherming van de omgeving. Hij overweegt daarbij of prioriteit moet worden gegeven aan productie van landbouwproducten die essentieel zijn voor de strategische autonomie van de EU.

De bedoeling is dat de basistoeslag vooral boeren helpt die dat het meest nodig hebben, waarbij Hansen specifiek bedrijven noemt in gebieden met natuurlijke beperkingen, gemengde bedrijven en jonge boeren en zij-instromers. Hij wil sterker inzetten op een plafond (‘capping’) en een geleidelijke reductie van de basistoeslag, afhankelijk van de situatie in de betreffende lidstaat. Hansen wil niet meer werken met GLMC’s als voorwaarden voor de basistoeslag, maar meer inzetten op het belonen van inspanningen.

Alle boeren moeten kunnen profiteren van betalingen voor ecosysteemdiensten, investeringen en maatregelen voor crisis- en risicomanagement. De implementatie van het GLB moet beter worden gestroomlijnd. Ook stelt Hansen dat kleine en middelgrote bedrijven minder regeldruk zouden moeten krijgen opgelegd.

Investeringen

Hansen wil met het GLB investeringen voor verbetering van het concurrentievermogen, duurzaamheid en robuustheid blijven ondersteunen, zowel relatief kleine investeringen op het boerenbedrijf als grotere publieke investeringen. Hij wil ook doelgericht maatregelen en investeringen ondersteunen die boerenbedrijven weerbaarder maken tegen veranderende omstandigheden en hij wil bekijken hoe verlagen van de broeikasgasemissie kan worden gesteund met GLB-gelden.

Reactie NAV

De NAV is positief over het feit dat Hansen de rol van het GLB in de inkomensondersteuning duidelijk ziet. Ook krijgen wij het beeld dat hij in feite met een gelijk speelveld ten opzichte van importproducten, een betere positie in de keten, ondersteuning van andere verdienmodellen en een betere prijs voor producten ervoor  wil zorgen dat boeren minder afhankelijk worden van het GLB als inkomensondersteuning. Dat spreekt de NAV aan. Dit past in onze visie dat boeren het inkomen helemaal uit de markt moeten kunnen halen.

Met deze aanpak zal dat laatste nog niet lukken, omdat Hansen in de ogen van de NAV nog niet echt overgaat tot een voldoende sterk markt- en prijsbeleid. We schreven daar vorige maand ook over in dit blad. Maar zijn pogingen om de inkomens van boeren en hun handelspositie te versterken zijn wat ons betreft wel een stap in de goede richting. We zijn benieuwd hoe de uitwerking verder zal verlopen. In Nederland is de NAV betrokken bij het strategisch overleg over het GLB.

Overigens komt nu in de EU wel aandacht voor strategische voedselvoorraden, niet zoals de NAV voorstelt om de markt te reguleren, maar vanwege de geopolitieke situatie. Daarbij zullen productie en beschikbaarheid goed gemonitord worden.