Op 13 februari hield de NAV haar jaarcongres met als thema ‘Nieuwe verdienmodellen bij nieuwe ontwikkelingen’. Voor een goed gevulde zaal hielden vier sprekers een presentatie, met tussendoor en aan het einde behoorlijke discussie. We beschrijven hier kort voor wie er niet bij was de inhoud, maar natuurlijk ook hoe de NAV hier mee verder gaat.

NAV-voorzitter Teun de Jong opende de bijeenkomst en hield een korte presentatie over de zaken die nu prioriteit hebben voor de NAV: rendabele aardappelteelt, invulling van de herziening van het mestbeleid en van de kringlooplandbouw, waterschapsheffingen en een compacte en slagvaardige brancheorganisatie.

Producentenorganisaties

Maria Litjens gaf vervolgens een presentatie over de rechten en mogelijkheden van producentenorganisaties. Maria heeft een achtergrond in Wageningen maar is in 2018 gepromoveerd in Groningen op het proefschrift ‘Producentenorganisatie als erkend kartel’. Zij liet zien aan de hand van voorbeelden waarover het Europese hof uitspraken heeft gedaan, dat een producentenorganisatie (PO) veel meer rechten heeft dan voorheen gedacht. Een PO, mits erkend door de overheid, valt namelijk buiten het mededingingsrecht. Dat is specifiek in het GLB zo geregeld voor PO’s van agrarische producten, om de positie van de boer in de keten te verbeteren. Een erkende PO mag onderling afspraken maken over aanbod en afzet. Daarmee kunnen leden van een PO dus betere prijzen en voorwaarden bedingen. De NAV is inmiddels in gesprek met het Ministerie van LNV over het opzetten van een PO voor consumptieaardappelen en wat er nodig is voor erkenning. Bij de discussie bleek er hiervoor duidelijk animo in de zaal, hoewel er ook twijfels waren of boeren wel met elkaar willen samenwerken.

Natuurinclusieve landbouw

De tweede spreker was Nico Polman van Wageningen Economic Research, die voorbeelden liet zien van natuurinclusieve landbouw. Hij heeft een stappenplan ontwikkeld waarmee iedereen voor het eigen bedrijf kan bekijken welke mogelijkheden kansen bieden. Natuurlijk is het bekendste voorbeeld akkerranden in agrarisch natuurbeheer, maar er zijn ook diverse andere mogelijkheden te bedenken. De werkgroep Agroecologie wil graag hiermee aan de slag, dus als u samen met de werkgroep op zoek wilt naar nieuwe kansen voor uw bedrijf kunt u zich melden via info@nav.nl.

Kringlooplandbouw

Na de pauze liet Camiel Hoogland van agrarisch toeleverancier Hoogland BV zien, hoe hij in zijn bedrijf nieuwe verdienmodellen ontwikkelt binnen het concept kringlooplandbouw. Hij ontsluit bijvoorbeeld Nederlandse tarwe met een Engels product, waardoor het eiwit beter opneembaar wordt en dan als kwalitatief goed veevoer kan concurreren met import-soja. Ook kan een andere samenstelling van veevoerbrokken een duidelijke verbetering geven wat betreft broeikasgasemissie (CO2 voetafdruk). Hij benadrukte dat ook binnen Nederland veel gesleep met mest en producten plaatsvindt en moedigde de aanwezigen aan om vooral te zoeken naar afzet van producten zo dicht mogelijk bij huis door samenwerking te zoeken met veehouders.

CO2 binding en -opslag

Als laatste spreker vertelde Carin Rougoor van het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) over de ontwikkeling van een systeem om boeren te belonen voor de opslag van CO2 in de bodem in de vorm van organische stof. Het project is gestart in 2018, in opdracht van het Ministerie van LNV. Er zijn verschillende mogelijkheden om het systeem op te zetten. Eén optie gaat uit van een inspanningsverplichting, waarbij boeren geldelijk worden beloond voor het nemen van een aantal maatregelen, zoals bijvoorbeeld minder diep ploegen of niet ploegen. Een ander systeem is het meten van het organische stofgehalte en dan boeren belonen voor toename daarvan in de grond (resultaatverplichting). Dat laatste is echter moeilijk, omdat het organische stofgehalte slechts zeer langzaam toeneemt en bovendien heel variabel is zelfs binnen één perceel. De NAV pleit dan ook sterk voor systeem 1, met beloning voor inspanningen. Carin gaf duidelijk aan dat het CLM er nadrukkelijk voor pleit dat boeren ook worden beloond voor wat ze in het verleden hebben gedaan en niet alleen de inspanningen vanaf nu. Het is de bedoeling dat het systeem nog in 2019 voor het eerst wordt getest.

Hoe verder?

In de slotdiscussie werd duidelijk, dat de avond wel een aantal opties heeft gegeven om te verdienen aan de nieuwe ontwikkelingen. Deze opties zijn nog niet kant-en-klaar, maar het is belangrijk om nu als akkerbouwers en NAV goed in de gaten te houden waar de kansen liggen. Ook moet worden voorkomen dat extra inspanningen worden opgelegd zonder dat boeren daarvoor worden beloond.

De NAV gaat zich nu eerst richten op de mogelijkheden van het oprichten van een producentenorganisatie voor aardappelen. Maria Litjens heeft toegezegd dat zij de NAV met raad en daad wil bijstaan en het Ministerie van LNV geeft ons antwoorden op onze (juridische) vragen. Maar ook wordt gekeken wat de mogelijkheden zijn voor telersverenigingen om zich te versterken. In de discussie op het jaarcongres werd duidelijk, dat men vreest dat de afnemers dan gewoon naar België en Frankrijk gaan voor de inkoop van aardappelen. De NAV gaat daarom ook de Belgische en Franse boerenorganisaties bij de plannen betrekken.

Zoals beschreven gaat de werkgroep Agroecologie aan de slag met de natuurinclusieve landbouw. De NAV blijft ook betrokken bij het project over betalen voor koolstofopslag. Daarnaast houdt het NAV-bestuur begin maart een extra vergadering, vooral om door te praten over kringlooplandbouw.

Alle lezingen van het jaarcongres zijn te vinden hier te vinden:

NAV jaarcongres- presentatie Teun de Jong jaarcongres 2019

NAV congres 2019-lezingNAVMariaLitjens

NAV congres 2019-Verdienmodellen natuurinclusieve landbouw 13 februari 2019

Hoogland BV Lezing NAV Verdienmodellen kringlooplandbouw – Publicatie 13 feb 2019

NAV congres 2019-presCarinRougoorNAV13022019