De NAV ziet een groot risico dat een aantal teelten zal verdwijnen uit Nederland door het wegvallen van gewasbeschermingsmiddelen en extra beperkingen aan het gebruik. Vooral uien en spruitkool lopen op korte termijn gevaar. In pootaardappelen is de bestrijding van luizen nu al een groot probleem en dit zal door wegvallen van middelen de komende jaren alleen nog maar groter worden. En aangezien pootaardappelen een nultolerantie hebben voor virussen die door insecten worden overgedragen, komt daarmee de hele teelt in gevaar. We zien dat inmiddels ook basismiddelen onder druk komen te staan. De opbrengsten worden lager, de prijzen worden hoger, maar de opbrengstrisico’s worden groter dan de prijsrisico’s. Door het wegvallen van middelen wordt er vaker met hetzelfde middel gespoten waardoor een groter risico op resistentie ontstaat én een groter risico op piekbelasting in water.

De NAV is zich bewust van de risico’s van gewasbeschermingsmiddelen en erkent de noodzaak van verduurzaming. De akkerbouwsector investeert daarom in innovatieve technieken zoals driftreductie en plaatsspecifieke toediening. Daarnaast werkt de sector aan het Actieplan Plantgezondheid, met als doel minimale emissies en residuen in 2030. Ook in onze NAVigator wordt veel aandacht besteed aan groenere gewasbescherming. Maar ondertussen dreigen dus hele teelten onmogelijk te worden in Nederland. In andere EU-landen is men veel pragmatischer met vrijstellingen om teelten overeind te houden.

Urgenda adviezen voor gemeenten

De maatschappelijke weerstand tegen gewasbeschermingsmiddelen neemt toe en wordt aangewakkerd door bijvoorbeeld een document van Urgenda met adviezen hoe gemeenten het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in hun gemeente aan banden kunnen leggen. Dit rapport baseert zich op de nieuwe Omgevingswet en die biedt inderdaad veel mogelijkheden om zaken te verbieden. Helaas baseert het rapport zich niet overal op goed onderbouwde en bewezen informatie en worden soms verkeerde conclusies getrokken uit rapporten. Maar de vraag is of gemeenten en eventueel rechters daar doorheen kijken. Gemeenten zullen ongetwijfeld met deze adviezen in de hand actie ondernemen. Specifiek worden de teelten van bollen, fruit en pootaardappelen genoemd om tegen op te treden.

Project Waterdichte Kaders

De NAV vindt dat akkerbouwers zorgvuldig moeten omgaan met gewasbeschermingsmiddelen en dat deze niet buiten het perceel terecht mogen komen. Bij zware regenbuien is niet alles te voorkomen, maar zorgvuldig werken is essentieel. Om het belang van het tegengaan van normoverschrijdingen in oppervlaktewater te benadrukken, wordt het project Waterdichte Kaders gestart. Dit is een project van sectorpartijen en gewasbeschermingsmiddelenfabrikanten, wat zich richt op gebieden rondom punten met structurele normoverschrijdingen. Met de telers in de omgeving zal worden gewerkt aan het oplossen van situaties die de normoverschrijdingen veroorzaken. Dit is een vorm van doelsturing die snel tot resultaten moet leiden. Er wordt begonnen op een paar plaatsen en de bedoeling is om in de loop van de tijd op te schalen. U hoort binnenkort meer details.

Reactie NAV

Met steeds betere meetmethoden worden steeds meer stoffen, waaronder gewasbeschermingsmiddelen, teruggevonden. Dat wil niet zeggen dat dat ook meteen een gezondheidsrisico oplevert zolang de waarden onder de strenge wettelijke normen blijven. De nieuwe Omgevingswet biedt ruimte aan grote verschillen tussen gemeenten en steeds veranderende vooruitzichten voor boerenbedrijven na gemeentelijke verkiezingen. Nu teelten toch al onder druk staan door het steeds kleiner wordende middelenpakket zijn extra beperkingen die gemeenten kunnen opleggen een bijkomende bedreiging. Een teelt als pootaardappelen voorziet wereldwijd miljoenen boeren van gezond uitgangsmateriaal voor een goede teelt en als die teelt in Nederland verdwijnt zal dat grote gevolgen hebben wereldwijd. Juist die gewassen die we hier goed kunnen telen wat betreft grondsoort en klimaat, zouden in Nederland behouden moeten blijven. De NAV heeft dit ook verwoord in een brief aan minister Wiersma en de Tweede Kamercommissie. Wij zullen dit ook inbrengen in de strategische gesprekken met de minister over een voedselstrategie.

Voor de NAV moeten voedselproductie en -consumptie onderaan de streep het meest duurzaam zijn. Als we straks in Nederland niet meer kunnen telen en nog meer voedsel van alle kanten moeten invliegen is dat ook niet duurzaam en een dergelijke afhankelijkheid is niet gewenst. In Nederland is al veel bereikt, gezien het feit dat de Europese Harmonised Risk Indicator al een daling laat zien van 45% t.o.v. de peiljaren 2015-2017. Het doel is 50% reductie in 2030 en daar zijn we dus al bijna. Dergelijk goed nieuws krijgt veel te weinig aandacht in de pers. Voor nog meer reductie zijn snel meer groene middelen nodig en ook de toelating van nieuwe veredelingstechnieken kan een deel van de oplossing bieden. Maar er is ook consistent beleid nodig, zodat investeringen in dure innovaties zoals een spuitrobot niet binnen twee jaar waardeloos worden door verdere beperkingen of wegvallen van middelen.

In Frankrijk is recent besloten om minder streng met gewasbescherming om te gaan om te voorkomen dat telen onmogelijk wordt. Om ervoor te zorgen dat de boeren de beschikking krijgen (en houden) over de noodzakelijke middelen om hun gewassen te beschermen, wil de Franse regering het principe van ‘prioritaire toepassing’ in de wet vast laten leggen, d.w.z. elke toepassing van gewasbeschermingsmiddelen waarvoor  geen alternatieven zijn of de alternatieven ontoereikend zijn of waarschijnlijk in de nabije toekomst verdwijnen. Een dergelijk beleid zou ook in Nederland een uitkomst bieden.