Landbouw is een verouderde sector. Weg ermee! Innovatie gaat over nieuwe ontwikkelingen. Toch? ‘Nee, innovatie gaat over verbeteren waar je goed in bent,’ zegt Dany Jacobs, hoogleraar Strategisch Management aan de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Landbouw zal dus niet snel uit Nederland verdwijnen, ook al roepen velen dat.’

Nederland is de derde landbouwexporteur ter wereld. Van de honderd meest concurrerende goederensectoren behoort ongeveer de helft tot de landbouw/voedingsector. Dat blijkt uit onderzoek naar de sterkste Nederlandse clusters volgens de Porter-methodiek. Dany Jacobs voerde deze analyse vorig jaar uit. De uitkomsten zijn nagenoeg dezelfde als die van een vergelijkbaar onderzoek in 1990 (zie onderaan  pagina). ‘En herhalen we het onderzoek over vijftien jaar, ook dan zal de landbouw weer hoog scoren,’ stelt Jacobs. ‘Een specialisatie van een land verandert maar langzaam in de tijd. En waarom? Omdat je daar als land nu eenmaal goed in bent. Het succes van de landbouw in Nederland is niet het gevolg van domme kracht, zoals vaak wordt beweerd. Je hebt eeuwenlang een pecialisatie ontwikkeld; de hele wereld komt naar het Nederlandse landbouwsysteem kijken, maar de Nederlanders zien de kracht ervan niet.’

Verborgen krachten
Jacobs kan zich dan ook behoorlijk opwinden over de negatieve geluiden, zoals bijvoorbeeld recentelijk van de Raad van Economisch Adviseurs. ‘Dat zijn macro-economen die vanuit hun ivoren toren een oubollig verhaal vertellen over innovatie. Ze werken met een oude meetlat; ze werken vooral met R&D-statistieken en werkgelegenheidscijfers. Daardoor interpreteren ze de economie verkeerd en roepen ze dat de landbouw verdwijnt.’
Jacobs illustreert zijn betoog met de volgende paradox: hoe productiever een sector, hoe minder deze aanwezig lijkt te zijn. In de landbouw halen relatief weinig mensen samen een hoge productie. De dienstensector laat het tegenovergestelde beeld zien: relatief veel werknemers met een lagere productie per hoofd. ‘We zijn dus een ‘diensteneconomie’, omdat die sector weinig productief is.’

IJzersterk
Innovatie is volgens Jacobs: verbeteren waar je goed in bent. Je hebt een concurrentievoordeel; benut dat en bouw dat verder uit. Investeer in de ondersteunende kennisinfrastructuur en het onderwijs. ‘Een op de twee cacaobonen die op de wereld worden geproduceerd, passeert Nederland. Dat weet bijna niemand. Daar is een hele infrastructuur voor ontstaan rondom Amsterdam: transportbedrijven, banken, verzekeringsmaatschappijen. Die zitten daar niet voor niks!’
Bij innovatie denken mensen vaak alleen maar aan high tech. Dat geldt volgens Jacobs ook voor de overheid. ‘Beleidsmakers staan te ver af van de praktijk. Ga eens wandelen op het platteland en je wordt om de oren
geslagen met ondernemerschap en dynamiek. De Nederlandse landbouw is ijzersterk. Ik hoor de mensen in Den Haag vaak zeggen: er is te weinig innovatie in de landbouw. Hoe komen ze erbij?! Het Nederlandse platteland
bruist van de energie. Kijk alleen maar eens naar de vermenging van plattelandsvernieuwing met de creatieve economie. Maar je moet het wel wíllen zien.’

Bron:
Ondernemen in innovatie, nieuwsbrief van het ministerie van LNV, januari 2006

De meest concurrerende goederensectoren van Nederland
(wereldexportaandeel)
1 Snijbloemen en bloemknoppen (84,0%)
2 Bollen, knollen e.d. (83,3%)
3 Wonderoliezaad (73,8%)
4 Ruwe olie van kokosnoot (67,6%)
5 Mono-, di- of trichloroacetic zuren en zouten (65,0%)
6 Verse of gedroogde cashewnoten (64,1%)
7 Foelie/muskaatnoot (61,5%)
8 Step & repeat aligners (60,5%)
9 Melkzuur, zouten en esters van melkzuur (59,6%)
10 Spruiten (57,3%)

Bron: De sterke Nederlandse clusters volgens de Porter-methodiek anno
2003, prof. dr. Dany Jacobs en drs. Maureen Lankhuizen

NAV, 3 februari 2006