Een delegatie van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) en het Algemeen Boeren Syndicaat (ABS) uit België is enthousiast teruggekeerd van de uitwisselingsgesprekken met de United Potato Growers of America (UPGA) in Salt Lake City.
Duidelijk is geworden dat de Amerikanen door aanbodmanagement een beter rendement van de aarappelteelt realiseren. De delegatie is door UPGA zeer gastvrij ontvangen en was bereidwillig om alle ervaringen die zijn opgedaan te delen. De Amerikaanse telersorganistie is ook bereid om mee te denken in en mee te werken aan de initiatieven in Europa.

Door zich te verenigen zijn Amerikaanse telers erin geslaagd het rendement van de aardappelteelt structureel boven de kostprijs te krijgen na jaren van onrendabele teelten en dreigende faillissementen. Zij hebben dit bereikt door een goed inzicht te krijgen in de marktsituatie van hun producten en het belang in te zien van het benutten van deze informatie voor aanbodmanagement. UPGA streeft marktevenwicht na. Dit is in het belang van alle partijen. De boeren hebben stabiele, eerlijke prijzen, met een marge bovenop de kostprijs. Met ‘Let the numbers talk’ gaat de organisatie de boer op om de leden het voordeel te laten zien van wat de Amerikanen supply management noemen. En de afnemers? Zij kunnen beschikken over een gegarandeerd volume tegen redelijke prijzen.

Volgens NAV-voorzitter Hanny van Beek-van Geel verschilt de schaalgrootte en de structuur van de aardappelsector wezenlijk van de Europese situatie. ‘Echter het principe van aanbodmanagement op basis van marktinformatie is zowel in Amerika als in Europa uiterst relevant. De NAV neemt het initiatief voor een haalbaarheidsonderzoek om de mogelijkheden voor Noordwest Europa in beeld te brengen. ABS zal in België een soortgelijk onderzoek starten.’
 
Dat de structuur van de aardappelsector in Amerika heel anders is dan Europa bleek tijdens een bedrijfsbezoek in de staat Idaho. Albert Wada teelt meer dan 4.000 ha aardappels, verpakt deze zelf en verzorgt ook zelf de afzet. Een indrukwekkend bedrijf met een eigen pakstation, eigen vrachtwagens, zelfs eigen treinwagons en een spoorlijn naast het bedrijf. De aardappelteelt in Idaho, maar ook in andere staten, is erg intensief. Er wordt nog veel in 2-jarige rotatie geteeld, met gebruik maken van grondontsmetter. Delegatielid Keimpe van der Heide: ‘Voor ons volkomen verassend in een land met zoveel ruimte. Nu ze de productie sterk inkrimpen, in 2008 20 % t.o.v. 2004, is er ook ruimte voor verruiming van het bouwplan.’

Wada is initiatiefnemer van United Potato Growers in de staat Idaho. Hij dreigde failliet te gaan en bij veel collega’s stond het water ook tot aan de lippen. Gezamenlijk zijn ze gaan denken hoe het anders moest en anders kon. Delegatielid Keimpe van der Heide: Het denken van boeren is in Amerika veranderd. De marktsituatie en de eigen kostprijs zijn de Amerikaanse telers net zo belangrijk gaan vinden als de teelt. Door drie jaar het areaal in te krimpen en hogere opbrengsten per hectare zijn er 10% minder aardappelen. De Amerikaanse collega’s tonen met harde cijfers aan dat 1% minder aardappelen resulteert in een 6% hogere prijs. Dat wil echter niet zeggen dat UPG Amerika uit is op het creëren van schaarste zodat de prijs skyhigh, wordt. Dat zou leiden tot het verlies van marktaandeel en dat is niet in het belang van telers. NAV-voorzitter Hanny van Beek-van Geel wijst erop dat de Amerikanen een stabiele markt nastreven waarbij vraag en aanbod op elkaar zijn afgestemd, met een stabiele boerenprijs die ligt op het niveau van kostprijs plus ondernemers- en risicomarge. ‘Dat is volgens de voorlieden van UPG Amerika een duurzame manier van landbouw bedrijven die het platteland duurzaam houdt. Stabiele prijzen zijn ook in het voordeel van de kopers want zij zijn niet bang voor wat duurdere aardappelen, maar wel voor aardappelen die ze duurder gekocht hebben dan hun concurrent. Nu de organisatie met succes drie jaar bezig is en volop in ontwikkeling, gaat men zich ook richten op de pootgoedproductie om daar vraag en aanbod af te stemmen.’

NAV, 11 februari 2008