De kostprijs van consumptieaardappelen stijgt in het teeltseizoen 2009 naar ruim 15,5 eurocent (excl. BTW) voor levering maart-april 2010. Dat blijkt uit de kostprijsbegroting van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV). Deze kostprijs steekt schril af bij de huidige beursnoteringen tussen 7 en 9 eurocent.

In de kostprijsberekening is uitgegaan van de integrale kostprijs. Dat wil zeggen dat alle kosten zijn meegeteld, dus ook de vergoeding voor eigen arbeid en de rente over het eigen vermogen. De berekeningen zijn gebaseerd op de gemiddelde kosten in de afgelopen vijf jaar van een groot aantal bedrijven. De historische gegevens zijn verstrekt door de accountantsbureaus ABAB en Countus.
 
Naast de algehele kosten stijging zijn grondkosten, meststoffen, gewas- en productbeschermingsmiddelen, brandstof en energie de grote kostenstijgers. ‘De praktijk leert dat veel telers hun kostprijs niet kennen, kosten vergeten mee te tellen of kosten te laag inschatten’, weet NAV-bestuurslid Keimpe van der Heide. ‘Dat is de belangrijkste reden dat we voor verschillende gewassen bezig zijn met het maken van kostprijsberekeningen. Per hectare bedragen de kosten ex BTW ruim € 5.300 voor levering af-land en ruim € 6.400 voor voorjaarslevering. In deze bedragen is nog geen ondernemersmarge meegenomen. In de begroting rekent de NAV met een ondernemersmarge van 15%. Van der Heide licht toe dat het in ondernemersland gebruikelijk is om bovenop de kostprijs een ondernemersmarge te zetten onder meer voor risico’s. ‘Voor de aardappelteelt is dat zeker relevant gezien de risico’s van misoogsten, ziekten en andere tegenvallers.’
 
Om een correcte kostprijs per kilo te krijgen, is het noodzakelijk dat wordt uitgegaan van de netto-kilo’s die verkoopbaar zijn. Het komt vaak voor dat telers hun tonnen-opbrengst per hectare te hoog inschatten omdat ze uitgaan van de gerooide tonnen en niet van de werkelijk uitbetaalde tonnen. In de berekeningen is de NAV uitgegaan van het gemiddelde van de netto-tonnen over een reeks van jaren, dat wil zeggen 50 netto-tonnen per hectare bij levering af-land en 47,5 ton bij levering maart-april.
Al met al resulteren de berekeningen in wat de NAV noemt ‘reële opbrengstprijzen’ voor oogst 2009 van 12,3 eurocent ex BTW en 13,5 eurocent incl. BTW voor leveringen af-land. Voor leveringen in maart-april 2010 berekent de NAV de ‘reële opbrengstprijzen’ op 15,5 eurocent ex BTW en 16,8 eurocent inclusief BTW.
 
NAV-er Keimpe van der Heide roept alle telers op voor het eigen bedrijf kostprijsberekeningen te maken, de kostprijs te vergelijken met andere telers en met de voorbeeldberekening van de NAV. ‘Immers elk bedrijf en elke situatie is uniek en elke teler heeft een eigen kostprijs. De kostprijsberekening en het kostprijs bewustzijn kan de teler helpen bij het streven naar het verlagen van de kostprijs. Met de kostprijs plus gewenste ondernemersmarge in de hand, weet de teler bovendien welke prijs hij minimaal voor de aardappelen zou moeten vragen. De positie ten opzichte van de afnemer is meer gelijkwaardig als de teler exact heeft berekend welke prijs hij minimaal zou moeten vragen en ontvangen’, meent Van der Heide. Met andere woorden: kostprijs berekenen, kostprijs vergelijken, kostprijs verlagen en zelf de verkoopprijs vaststellen. ‘Ons ideaal is om van prijsnemer over enige tijd prijszetter te worden, en in de aardappelketen met respect te worden bejegend als we een faire prijs voor aardappelen vragen.’
Voorbeeldbegroting kostprijs consumptieaardappelen oogst 2009 van Frank Pieper
(gebaseerd op het gemiddelde van een groot aantal bedrijven in de afgelopen vijf jaar)
 

  leveren voorjaar 2010   leveren af-land 2009
  excl. BTW incl. BTW   excl. BTW incl. BTW
Toegerekende kosten
  
      
  
Pootgoed 940 996   940 996
Meststoffen 425 506   425 506
Gewas-en productbeschermingsmiddelen * 875 1.041   775 922
Grond- en gewasonderzoek 70 83   70 83
Berekende rente ** 153 174   147 166
Overige toegerekende kosten *** 45 54   45 54
Totaal toegerekende kosten
 2.508
 2.854
  
 2.402
 2.728
           
Bewerkingskosten
  
      
  
Arbeidkosten **** 800 800   690 745
Machines: afschrijving en rente 700 700   600 600
Machines: onderhoud 200 238   200 238
Werk door derden (loonwerk) 150 159   150 159
Brandstof (diesel, olie, e.d.) 210 250   210 250
Totale bewerkingskosten
 2.060
 2.147
  
 1.850
 1.992
           
Grond en gebouwen *****  
      
  
Pacht/grondrente/landhuur plus grondlasten 700 700   700 700
Gebouwen/verharding: afschrijving en rente 640 640   140 140
Gebouwen/verharding: onderhoud 60 71   20 24
Totaal grond/gebouwen
 1.400
 1.411
  
 860
 864
           
Algemene kosten ******  
      
  
Energie (elektra, gas) 230 274   25 30
Overige algemene kosten 210 250   210 250
Totaal algemene kosten
 440
 524
  
 235
 280
           
Overige opbrengsten
  
      
  
Diversen (mestaanvoer) 0 0   0 0
           
 
Totale kosten per ha aardappelen
 € 6.408
 € 6.936
  
 € 5.347
 € 5.863
           
 
Netto kilo opbrengst per ha *******		 47.500
 47.500
  
 50.000
 50.000
           
 
Kostprijs per netto kg aardappelen
 € 0,135
 € 0,146
  
 € 0,107
 € 0,117
           
 
Marge risico’s ondernemer ********		 15%
 15%
  
 15%
 15%
           
Reële opbrengstprijs per netto kg aardappelen
 € 0,155
 € 0,168
  
 € 0,123
 € 0,135
 

 Toelichting op enkele posten
 *Gewasbescherming incl. gassen
**Rente 6,5%, 12 en 7 maanden
***O.a. tarra en gewasverz.
****Veldwerkzaamheden, oogsten, in- en uitschuren, afleveren, controle, enz.
Uurloon € 27,50, KWIN-taaktijden
***** Ervaringscijfers accountants
****** O.a. verzekeringen, automatisering, telefoon, accountant, advies, enz.
******* Opbrengst: gemiddeld over vijf jaar. Bij bewaring 5% minder netto-tonnen door indrogen en verliezen
******** Ieder kan naar eigen inzicht marge bepalen. 15% lijkt realistisch

NAV, 27 november 2008