De aardappelmarkt wordt geplaagd door een te groot aanbod. De Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) probeert telers zo ver te krijgen vrijwillig hun areaal te beperken. ‘Dat is een lange weg die begint met bewustwording.’

Tussen de 130 en 140 akker­bouwers hebben zich aan­gesloten bij het initiatief van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) om vrijwillig het areaal aardappelen te beperken.
Het initiatief is gestart in de win­ter van 2007/2008, zegt NAV-be­stuurder Keimpe van der Heide.
‘We zijn begonnen telers bewust te maken van hun kostprijs. De NAV heeft uitgerekend wat de ge­middelde kostprijs is en heeft dit voorgelegd aan akkerbouwers.
Het bewustzijn onder akkerbou­wers is gegroeid. Veel telers heb­ben hun kostprijs nu in beeld.’
De tweede stap is het analyse­ren van de aardappelmarkt. Dat heeft de NAV afgelopen winter gedaan. Van der Heide: ‘Ook de analyse hebben we voorgelegd aan akkerbouwers. Uit de analy­se blijkt dat een aanbod van 21 miljoen ton aardappelen in Noordwest-Europa voldoende is om aan de vraag te voldoen.
Maar het aanbod ligt vaak op 22 tot 24 miljoen ton en dan zie je dat de gemiddelde aardappelprijs voor de telers onder de 10 cent per kilo komt. Dat is onvoldoende om de kostprijs te dekken.’
Komende winter gaat de NAV verder met de bijeenkomsten, zegt Van der Heide. ‘Na de kost­prijsberekening en de marktana­lyse hopen we meer telers te overtuigen van de noodzaak het aanbod te managen.’
Het NAV-initiatief heeft er vol­gens Van der Heide toe geleid dat telers meer aandacht hebben voor de markt. ‘Akkerbouwers richten zich vooral op de teelt. De teelt en bewaring van aardappe­len hebben akkerbouwers goed in de vingers. Nu is de tijd rijp om ook de markt te sturen.’Ook in andere landen zijn initi­atieven gestart voor een vrijwilli­ge areaalbeperking. Het Alge­meen Boeren Syndicaat heeft een rondreis gemaakt door Vlaande­ren. Van der Heide: ‘Ook in Wal­lonië wordt het initiatief bespro­ken.
De organisaties reageren positief. De telers zijn voorzichtiger. Die horen het vaak voor het eerst. Telers zien wel dat het aan­bod een grote invloed heeft op de prijsvorming. Maar het duurt even voor ze de stap zetten om daar samen wat aan te doen.’
De kartelwetgeving verbiedt echter dat aanbieders afspraken maken over de te produceren hoeveelheid product als ze samen meer dan 5 procent van de markt bedienen. Van der Heide ziet twee hoopvolle ontwikkelingen. ‘De Tweede Kamer heeft een motie aangenomen om de zogenoemde bagatelregeling te verhogen van 5 naar 10 procent. Daarnaast is er bij de Health Check meer ruimte gekomen in de Europese regels om telersverenigingen op te rich­ten. Helaas is voor aardappelen een uitzondering gemaakt. Maar het begint ook bij politici steeds meer te leven dat er iets moet ge­beuren om de primaire produ­centen een meer gelijkwaardige positie te geven op de markt.’
De NAV heeft ook meegedaan aan het initiatief voor de oprich­ting van de Stichting Poolfonds Aardappelen, samen met de VTA en LTO. Van der Heide: ‘Twee jaar geleden had ik niet durven voorspellen dat er nu zo’n initia­tief zou zijn, gedragen door drie organisaties.’
SPA wilde dat driekwart van de ongeprijsde aardappelen van de oogst van vorig jaar die nu nog in opslag liggen zou worden aange­meld. De aanmelding is blijven steken op 45 procent. De drie or­ganisaties proberen voor de oogst van dit jaar SPA alsnog van de grond te krijgen.
Van der Heide vindt het jam­mer dat SPA nog niet van start kan. ‘We hebben de lat hoog ge­legd met 75 procent aanmelding, maar zo’n initiatief moet breed worden gedragen door de telers.
We waren er dichtbij, maar het is nog niet verantwoord nu al van start te gaan. Geen enkel plan is ideaal, maar het is beter om met zijn allen achter een plan te gaan staan en dat gaandeweg te verbe­teren, dan te blijven praten. Veel telers reageren positief op SPA.
Steeds meer akkerbouwers zien heil in krachtenbundeling.’
’Zo’n initiatief moet breed worden gedragen’

Bron: Agrarisch Dagblad, Jan Engwerda

NAV, 7 april 2009