In augustus kwam de NAV-analyse van de aardappelmarkt uit op een gemiddelde aardappelprijs oogst 2010 rond of boven de kostprijs. Met de gegevens van nu is er een reële kans van een gemiddelde aardappelprijs (ruim) boven de kostprijs.

Allereerst de vraag naar consumptieaardappelen: er is enige reden om dit seizoen positief naar de vraagontwikkeling te kijken. De vraag in EU-5 zal ongeveer gelijk zijn aan voorgaande oogstjaren. De ervaring van seizoen 2006 heeft geleerd dat een hogere prijs voor de teler (bijv. 20 cent) geen vermindering van de vraag tot gevolg hoeft te hebben. Afgelopen jaar is er vooral door de Belgische industrie veel frites in Zuid-Amerika afgezet, waarbij de Amerikaanse collega’s weg werden geconcurreerd. Bij een (veel) hoger prijsniveau van zowel aardappelen als de kosten van het transport dit jaar, valt te verwachten dat een deel van de afzet naar Zuid-Amerika kan wegvallen. Daarbij komt dat de eurokoers voor export nu minder gunstig is dan vorig jaar. Daartegenover staat een veel grotere vraag uit gebieden waar tekorten zijn ontstaan door de extreme weersomstandigheden deze zomer in delen van Oost-Europa. Hierbij moet worden aangetekend dat Oost-Europa normaal gesproken gewend is om tegen lage prijzen te kopen. Op dit moment ligt het prijsniveau van de exportaardappelen op een veel hoger niveau dan voorgaande jaren en ook hoger dan het prijsniveau van fritesaardappelen. Desondanks worden er veel aardappelen richting Oost-Europa geëxporteerd. Al met al valt te verwachten dat de totale vraag naar aardappelen oogst 2010 op een vergelijkbaar of iets hoger niveau zal liggen dan in 2009.

De opbrengst
Het areaal komt in EU-5 uit op ca. 500.000 ha, vrijwel gelijk aan 2009. In de NAV-analyse van half augustus is de ha-opbrengst van de consumptieaardappelen in de EU-5 10% lager geschat dan het 15-jarig gemiddelde. Dit heeft natuurlijk een forse invloed op de totale beschikbare hoeveelheid aardappelen in de EU-5. Er is geen reden de gemiddelde opbrengstverwachting nu naar beneden bij te stellen, het lijkt er eerder op dat de ha-opbrengst minder tegenvalt dan in augustus is voorzien.
Echter op 1 november waren nog niet alle aardappelen gerooid. Gemeten over de hele EU is op 1 november ca. 5% van het areaal nog niet geoogst. Vooral België (ruim 15% nog te rooien) en Nederland (ca. 10% nog te rooien) wachten op droog weer. De onzekerheid neemt toe. Zoals hierboven is aangegeven is de geschatte ha-opbrengst in de EU-5 (-10% t.o.v. het 15-jarig gemiddelde) extreem laag. Daar bovenop kan dan nog een eventueel niet geoogst deel van het areaal komen.

Prijsverwachting
Als we de geschatte gemiddelde ha-opbrengst in EU-5 vermenigvuldigen met het areaal van 2010 dan komen we uit op een totale oogst in de EU-5 van 20,8 miljoen ton aardappelen. Als tenminste alle hectares worden geoogst.
De aanvankelijke onzekerheid over de mate van doorwas en de hoogte van het onderwater gewicht hebben een positieve invloed gehad op de prijsvorming. De problemen zijn minder groot dan in augustus werd verwacht. Er zijn echter wel andere problemen voor teruggekomen. Uit vrijwel ieder land van EU-5 worden problemen gemeld met al ingeschuurde aardappelen. De bewaarbaarheid van sommige partijen is door de natte oogstomstandigheden minder dan normaal. Daar bovenop komt de onzekerheid of het gehele areaal nog geoogst kan worden. Deze onzekerheden leiden er toe dat de termijnmarkt nu voor het april 2011-contract rond de 25 cent staat. Door de grotere exportvraag ligt de prijs voor goede exportgeschikte aardappelen op dit moment duidelijk boven de prijs van fritesaardappelen.

Kantelpunt
Met een hoeveelheid van 20,8 miljoen ton zitten we in de buurt van een omslagpunt in de aardappelmarkt. We weten dat de verwerkende industrieën gezamenlijk een meer dan voldoende capaciteit hebben en in een enorme concurrentieslag met elkaar zijn verwikkeld op de verkoopmarkt. Daar komt nu nog bij dat op dit moment de prijs voor exportaardappelen relatief hoog is. Normaal is dit segment de onderkant van de markt. Nu kan de concurrentie met de export de prijs van de fritesaardappelen omhoog trekken.
Al met al verwacht de NAV voor telers een gemiddelde opbrengstprijs (ruim) boven de kostprijs (kostprijs aprillevering ca. 15 eurocent ex BTW). Hierbij wordt aangetekend dat aardappelen van goede kwaliteit en lengte aanmerkelijk meer op kunnen brengen dan korte aardappelen van matige kwaliteit. Vanwege de goede prijs die in de export gemaakt kan worden, is het voor telers die een deel van hun oogst op contract verkocht hebben de moeite waard om zich goed te oriënteren bij de afzet van de overaardappelen. Wanneer ze niet verplicht meegeleverd hoeven worden, kan het voordelig zijn om een andere afnemer te zoeken dan voor de contractaardappelen.

NAV, 6 november 2010