De graanprijs is de spil in de landbouwprijsvorming. Dit komt doordat graan niet alleen het grootste akkerbouwgewas is, maar ook het belangrijkste voedingsmiddel voor zowel de mens als voor het dier.

In de grafiek Voertarwe franco van Productschap Akkerbouw staan de handelsprijzen op de Rotterdamse beurs voor granen in euro’s per ton tarwe genoemd. Daarbij moet wel bedacht worden dat als gevolg van inflatie een euro in 1950 tenminste vier maal zoveel waard was dan in 2010! Aan de grafiek kan men de ontwikkeling in landbouwpolitiek afleiden. Na de voedselcrisis in de Tweede Wereldoorlog kwam er het herstel, met in 1951 een uitschieter vanwege de Koreaanse oorlog. Nadien stond de landbouw eerst in Nederland en daarna in de EU onder het Mansholtregime. Dat hield in dat de graanprijzen, verminderd met de productiviteitsstijging, de algehele inflatie kon bijhouden. Omdat er geen productieplafond bestond, leidde dit eind jaren zeventig tot de beruchte overschotten. Vanaf 1985 werd hierop door de EU met prijsmaatregelen (medeverantwoordelijkheidsheffing) gereageerd. De tendens tot absolute prijsverlagingen was ingezet. Een tweede versnelde afbraak van de graanprijs vond in 1993 plaats door het verder afbouwen van het prijsbeleid en deze te vervangen door hectaretoeslagen (McSharry), later omgevormd tot bedrijfstoeslag.

Vanaf 2006 zien we dat het prijsniveau sinds 1950 is gezakt van € 800/ ton (incl. correctie voor waardeverandering gulden en euro) naar € 100/ton! Wereldwijd stagneert de productie. Na het opsouperen van de voorraden is er een erg kwetsbaar marktevenwicht ontstaan. In tijden zonder georganiseerde voorraadvorming (interventie) storten bij een licht overschot de prijzen in en schieten deze omhoog bij een licht tekort. Dit noemen economen een volatiele markt. Voor akkerbouwers betekent dit dat lange termijn investeringen in productie zeer risicovol zijn en voor de niet-kapitaal krachtige consumenten betekent deze ‘graancyclus’ dat in tekortjaren nauwelijks aan de voedselbehoefte voldaan kan worden. 

NAV, 11 januari 2011