Het voorstel voor het afschaffen van rode diesel lijkt het begin te zijn van voor de akkerbouw kostprijsverhogende maatregelen die ook nog eens het gelijke speelveld in Europa aantasten. Akkerbouwers zitten daar absoluut niet op te wachten. De NAV is tegen het afschaffen van rode diesel voor de landbouw. Mocht afschaffen onontkoombaar blijken dan wil de NAV volledige compensatie voor alle akkerbouwers, dus inclusief de extra kosten van loonwerk.

Geld dat vrijkomt voor compensatie van het verdwijnende accijnsvoordeel op rode diesel, zou deels beschikbaar moeten komen voor de verduurzaming van de landbouwsector. Dat zei staatssecretaris Atsma (Infrastructuur en Milieu) onlangs tijdens een werkbezoek in het kader van emissiearme veehouderij. Hij hoopt dat zeker 20 miljoen euro die door de dieselmaatregel in het ‘lente-akkoord’ vrijkomt, kan worden bestemd voor onder meer duurzame stalbouw. De NAV vindt dit een manier van compensatie waar lang niet ieder wat aan heeft en dus onrecht doet aan het uitgangspunt dat ieder volledig dient te worden gecompenseerd.

Rode en witte diesel
De tariefverschillen tussen ‘rood’ en ‘wit’ is terug te voeren op het onderscheid dat al in 1962 werd gemaakt tussen gasolie gebruikt voor het wegverkeer (blanke diesel) en gasolie gebruikt in particuliere huishoudens voor verwarmingsdoeleinden (zogenoemde huisbrandolie, ook aangeduid als rode diesel). Voor laatstbedoeld gebruik bestond een vrijstelling. In 1972 werd de accijns voor blanke diesel verhoogd. De accijns op rode diesel werd op een lager niveau vastgesteld. Het toepassingsgebied van dit verlaagde tarief werd aanvankelijk uitgebreid tot voertuigen die geen gebruik maken van de openbare weg en landbouwtractoren, die slechts bijkomstig gebruik maken van de openbare weg. Later vond een verdere uitbreiding plaats tot andere voertuigen die slechts bijkomstig van de openbare weg gebruik maken.

Grootste gebruiker
In Nederland wordt jaarlijks zo`n 9 miljard liter diesel verbruikt. Hiervan is 1,5 miljard liter, ofwel 16%, rode diesel. De landbouwsector is per jaar goed voor een verbruik van bijna 0,6 miljard liter rode diesel. Daarmee is het de grootste gebruiker van rode diesel. Dit meldt Ecorys Nederland, dat in 2010 onderzoek heeft gedaan in opdracht van het ministerie van Financiën. Rode diesel is aan de pomp nu nog aanzienlijk goedkoper dan blanke diesel. Het prijsvoordeel op een liter rode diesel is aan de pomp ongeveer 40 eurocent per liter. Bij een jaarverbruik van 12.500 liter diesel op een akkerbouwbedrijf zou dit leiden tot een kostenverhoging van € 5000. Daar bovenop komen de extra loonwerkkosten als gevolg van de stijging van de dieselprijs. Overigens kwam Ecorys in 2010 op een lager bedrag uit. Men ging uit van een prijsverschil tussen rood en wit van 16 eurocent per liter.

Zwaarst getroffen
In 2010 concludeerde het onderzoeksbureau Ecorys dat de landbouwsector het zwaarst getroffen wordt. Voor veel producten gelden wereldprijzen en in direct concurrerende EU- landen blijven de rode dieselregelingen intact. Aangezien de prijzen voor landbouwproducten op de wereldmarkt tot stand komen en de concurrentiepositie van Nederland in de wereld niet voor alle producten erg sterk is, zal doorberekenen van hogere brandstofkosten voor veel landbouwsectoren niet mogelijk zijn en derhalve ten koste gaan van soms toch al kleine marges.

Andere landen
In andere Europese landen geldt (ook) een verlaagd accijnstarief voor diesel gebruikt in de landbouwsector. Onder andere Frankrijk, Duitsland, België, Denemarken, Groot Brittannië, Hongarije, Spanje en Polen kennen sterk gereduceerde accijnstarieven voor de landbouw. ‘Afschaffing van het accijnsverschil (tussen rood en wit, red.) maakt accijns op diesel, gebruikt in de landbouwsector, dus tot (een van) de hoogste in Europa’, concludeert Ecorys.’ De concurrentiepositie van de landbouwsector in Nederland ten opzichte van andere Europese landen zal door deze maatregel dan ook aangetast worden

Eén op één
Eén op één terugsluizen zoals in Duitsland het geval is, is verre te verkiezen boven innovatieprojecten zoals staatssecretaris Atsma heeft voorgesteld waar alleen investeerders wat aan hebben. Ook aan compensatie via de belastingen heeft niet iedereen wat, namelijk alleen degenen met een redelijk inkomen. In de woorden van Ecorys: ’Hierin wordt opgemerkt dat jaarlijks een substantiële groep in de landbouwsector geen of nauwelijks belasting betaalt. Dit is nog steeds het geval.‘ Het betekent dat faciliteiten die via de fiscale weg verstrekt worden niet de gehele agrarische sector zullen bereiken en daarom ook bij voorbaat minder geschikt zijn.

Heffing op gewasbeschermingsmiddelen?
Niet alleen het afschaffen van rode diesel is een bedreiging voor het gelijke speelveld in Europa. Eind mei pleitte Groen Links voor een heffing op gewasbeschermingsmiddelen als bezuinigingsmaatregel. Het zou de staat 200 miljoen euro op moeten leveren. Groen Links wil het geld dat vrijkomt investeren in biologische landbouw en maatregelen om tot eerlijkere prijzen voor agrarische producten te komen. Het is dus geen bezuinigingsmaatregel maar een manier om leuke dingen te financieren. Het voorstel staat los van het Kunduz- of Lente-akkoord. Volgens de NAV werkt een heffing op gewasbeschermingsmiddelen kostprijsverhogend en is het een aantasting van een gelijk speelveld in Europa. Voor de NAV is het duidelijk dat we zeer alert moeten zijn op kostprijsverhogende voorstellen en op voorstellen die het gelijke speelveld in Europa aantasten.

NAV, 2 juni 2012