Het 5e actieprogramma nitraatrichtlijn heeft (te) lang nodig gehad om tot uitvoering te komen. De meeste punten zijn nu eindelijk voor de komende vier jaar (met terugwerkende kracht tot 1 januari 2014) geregeld.

Vooral de uitzonderingen voor de stikstofgebruiksnormen in graan en de aanwending van runderdrijfmest als antistuifdekbestrijding heeft de nodige vertraging opgelopen. Dat laatste kwam op het nippertje gereed. De mogelijkheden voor herstelbemesting (eind juli) kwamen veel te laat en zijn bovendien erg omslachtig. De teler moet eerst ontheffing aanvragen bij de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO) en een taxatierapport opstellen waaruit blijkt dat er 25 % opbrengstderving is. De NAV vindt dat voor een praktische uitvoering een combinatie van de hoeveelheid neerslag en de datum in een gebied (50 mm per etmaal) telers de mogelijkheid zou moeten bieden voor bepaalde gewassen een ontheffing te geven zonder taxatierapport. De reparatie moet alleen met stikstofkunstmest hersteld worden.

Aanpassing stikstofnorm
De aanpassing van de flexibele stikstofnormen voor graan kwam ook veel te laat, maar biedt wel genoeg perspectief voor de klei om verschillende graansoorten nu optimaal te bemesten. Degene die voor suikerbieten en/of consumptieaardappelen dit al hadden aangevraagd kunnen met terugwerkende kracht tot 1 januari 2014 gebruik maken van deze extra aanvoerruimte als ze boven de minimumnormen komen. Anders moet de stikstofdifferentiatie voor 15 september aangevraagd zijn.

Problemen zand
Voor het zand liggen er nog veel problemen. Allereerst bepleit de NAV dat het gebied voor de antistuifmaatregel voor runderdrijfmest uitgebreid wordt tot heel Nederland. Daar waar de definitie zand van toepassing is, zoals dat in de huidige aangewezen gebieden ook van toepassing is, zou stuifbestrijding toegestaan moeten worden. Voorts zal het zuidoostelijk zandgebied zo snel mogelijk richting de 50 mg nitraat moeten om de korting van 20 % op de stikstofgebruiksnormen voor aardappelen en mais weer ongedaan te maken. De ontheffing om het drijfmest uitrijden met twee weken te verlengen tot 15 september gaat daar niet bij helpen. Ook de illegale uitrijpraktijken zouden meer uitgebannen moeten worden. Daarnaast zouden ook de stikstofgebruiksnormen uiteindelijk afhankelijk gemaakt moeten worden van het opbrengstniveau van de gewassen, zoals nu al kan op de klei. Het vertrouwen in Brussel dat we ook op die manier op de zandgronden aan de nitraatrichtlijn kunnen voldoen zal een voorwaarde zijn.

Meer maatwerk
Nederland heeft de mogelijkheid gekregen om met zogenaamde equivalentiemaatregelen meer maatwerk te krijgen op bedrijfsniveau indien het gebruik van hogere stikstof- en fosfaatnormen daarmee leidt tot dezelfde of lagere verliezen. Hier is echter nog veel denkwerk te verrichten omdat het meetwerk voor gebruiksnormen van de nitraatrichtlijn vooral op gebiedsniveau bepaald is. Ook de ruimte die de overheid hiervoor wil bieden is nog niet uitgekristalliseerd. Er wordt nu bij PPO in Lelystad gewerkt aan een soort kringloopwijzer plant om die mogelijkheid te bieden, zoals de veehouderij die met de kringloopwijzer in de melkveehouderij kan bieden. NAV, LTO en NAJK onderzoeken de mogelijkheden voor maatwerk op de individuele bedrijven. Dit moet voor 1 januari 2015 in werking treden. De uitkomst is nog onzeker.

NAV, 6 september 2014