De Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) kan zich grotendeels goed vinden in de Nationale Eiwitstrategie (NES) die gisteren is gepubliceerd door het Ministerie van LNV. Wij vinden veel van onze punten terug in het document. Er is aandacht voor de kansen voor de teelt van eiwitgewassen in Nederland, voor de gunstige effecten die dit kan hebben voor bodem en biodiversiteit, voor de problemen die het Blair House akkoord heeft veroorzaakt en voor het feit dat de huidige open grenzen voor importsoja het verdienmodel van akkerbouwers bij de eiwitteelt onder druk zetten.

Er zijn wel zaken die meer aandacht behoeven wat ons betreft. Ten eerste stelt het document dat het zich beperkt tot zaken die nationaal kunnen worden geregeld. Alles wat de EU moet regelen wordt buiten deze strategie gehouden. Daarbij wordt over het hoofd gezien dat veel van de in de NES genoemde kansen staan of vallen met flankerend EU-beleid. De NES noemt de heffingsvrije import nu eenmaal een gegeven, waarbij minister Schouten het wat ons betreft bij voorbaat al opgeeft om hier iets aan te veranderen. Wel noemt zij dat er een gelijk speelveld moet komen wat betreft eisen aan importproducten, maar de huidige vrijhandelsverdragen maken dat onmogelijk. Terwijl dit bepalend is voor het verdienmodel van akkerbouwers die eiwitgewassen telen.

Een andere mogelijkheid om een verdienmodel te creëren wordt ook zonder uitleg terzijde geschoven, nl. de gekoppelde steun binnen het GLB. ‘Nederland is nu eenmaal tegen gekoppelde steun’ behoeft wat ons betreft onderbouwing. Deze houding is namelijk juist funest voor een gelijk speelveld binnen Europa en een verdienmodel.

De NAV ondersteunt dat er zeker een toekomst is voor de teelt van eiwitgewassen. In onze toekomstvisie, opgesteld samen met de leden (zie NAV toekomstvisie), komen eiwitgewassen ook naar voren als goede kans om het bouwplan te extensiveren en de akkerbouw te verduurzamen. Maar wij hebben in de toekomstvisie ook doorgerekend dat het een sterke afname van het saldo voor de boer betekent en dat geeft meteen aan waarom de teelt moeilijk van de grond komt.

Om het verdienmodel toch te verbeteren hebben wij recent samen met de Transitiecoalitie Voedsel een brief gestuurd aan de Tweede Kamer (2020-12-15 Brief NAV en Transitiecoalitie voedsel over gekoppelde steun voor eiwitgewassen) waarin wij pleiten voor steun vanuit het GLB. Dat de huidige vergroeningsregeling waarin eiwitgewassen meetellen niet werkt, heeft te maken met het verbod op gewasbeschermingsmiddelen, waardoor de opbrengst door ziekten en onkruid zo laag wordt dat de teelt zelfs met de vergroeningspremie niet rendabel wordt. Toestaan van gewasbescherming in eiwitteelten die meetellen in de vergroening, samen met een vorm van gekoppelde steun moeten daarom wat ons betreft aan deze NES worden toegevoegd. Met daarnaast inzet in Brussel tegen de heffingsvrije import.