U weet, dat de NAV al maanden aangeeft bij het Ministerie van LNV en de Tweede Kamer, dat er in het nieuwe Nationaal Strategisch Plan voor het nieuwe GLB onvoldoende mogelijkheden zijn voor akkerbouwers om mee te doen in de ecoregeling en pijler 2. Zo kunnen akkerbouwers niet bijdragen aan de doelen op gebied van milieu, klimaat en biodiversiteit en kunnen zij de afnemende hectaretoeslagen niet aanvullen. Op 17 juni kwam minister Staghouwer met een brief aan de Tweede Kamer en met het eindrapport van de tweede praktijkproef. Wij waren niet tevreden en hebben via een brief aan de Kamercommissie voor LNV nogmaals onze zorgen geuit. Dat heeft geleid tot nog een schriftelijke vragenronde. We geven een samenvatting van de gebeurtenissen.

Tweede praktijkproef ecoregelingen

Om met die tweede praktijkproef te beginnen: dit onderzoek van Aequator bevestigt precies wat de NAV al steeds heeft gezegd. Akkerbouwers geven aan dat zij juist behoefte hebben aan zaken in de ecoregeling die er nu niet in staan, zoals niet-kerende grondbewerking, gebruik van vaste mest, precisielandbouw en vanggewassen. Het ministerie blijft volhouden dat deze activiteiten niet te handhaven en controleren zijn. Men wil in 2024 of 2025 meer mogelijkheden voor akkerbouwers inbouwen. Aequator stelt voor om een overgangsregeling in te stellen voor 2023 zodat akkerbouwers niet definitief afhaken, maar daar wil de minister niks van weten.

Kamerbrief 17 juni

In de Kamerbrief van 17 juni stelt de minister, dat het voor akkerbouwers makkelijker is geworden om mee te doen met de ecoregeling, omdat de puntentelling is veranderd. U moet voor de ecoregeling op vijf onderwerpen (de Schijf van Vijf: klimaat, bodem en lucht, water, biodiversiteit, landschap) voldoende activiteiten doen om te worden toegelaten tot de ecoregeling. En van die activiteiten moet u voldoende doen om geld te ontvangen in de ecoregeling (niveaus brons, zilver en goud). Aangezien gebleken is dat akkerbouwers niet aan de schijf van vijf konden voldoen, is de puntentelling aangepast. Het is overigens nog steeds zo, dat de meeste akkerbouwers niet hoger komen dan brons (€ 50/ha).

Schriftelijke procedure met Kamer

Onze brief aan de Tweede Kamercommissie heeft er sterk aan bijgedragen dat er een schriftelijke vragenronde is geweest met de minister nog voor het reces. O.a. is er door SGP, CU en BBB wederom op gewezen dat er voor akkerbouwers te weinig mogelijkheden zijn in de ecoregelingen en dat de teelt van eiwitgewassen onvoldoende wordt gestimuleerd. De antwoorden van de minister zijn ontwijkend. Enerzijds geeft hij aan dat hij met de nieuwe puntentelling al iets heeft gedaan, anderzijds stelt hij dat er nu geen tijd meer is voor veranderingen. Dat laatst is ronduit vreemd, we hebben het hier al een jaar over inmiddels en de aangenomen moties hierover stammen al uit december 2021. Verkapt dreigt de minister dat verdere roep om aanpassingen leidt tot vertraging van opleveren van de simulatietool terwijl hij juist snel duidelijkheid wil bieden voor 2023. En dan met ingang van 2024 de ecoregeling wil verbeteren. Wederom ontwijkt de minister de inhoudelijke discussie en maakt er een antwoord over het proces van. De vraag over een overgangsregeling en de zorgen over de akkerbouw worden nog steeds niet afdoende geadresseerd.

Conditionaliteiten

De conditionaliteiten (voorwaarden) waaraan een boer moet voldoen zijn nog niet definitief, maar voor akkerbouwers is vooral GLMC8 (4 % braak) moeilijk in sommige gebieden. Tegelijkertijd gaan er in de EU stemmen op om deze voorwaarde nog niet in te laten gaan in 2023, mede gezien de zorgen over voedselzekerheid. Maar ook opmerkelijk zijn de volgende uitspraken van minister Staghouwer in de Kamerbrief van 6 juli: ‘Overigens, het is ook niet zo dat het niet voldoen aan een conditionaliteit, betekent dat er niet wordt uitbetaald voor de ecoregeling en het ANLb. Er worden dan sancties opgelegd.’ Dat laatste is nieuw voor ons, tot nu toe is altijd gesteld dat men aan de voorwaarden voor de basistoeslag moet voldoen voordat men in aanmerking komt voor meedoen aan de ecoregeling. Inmiddels zijn wij ook in overleg met Boerennatuur over stapeling van de bufferzones uit GLMC4, het niet-productieve areaal in GLMC8 en ANLb. Het lijkt erop dat akkerranden op de bufferzones gewoon kunnen worden vergoed. Details volgen later.

Simulatietool en voorlichtingsavonden

Momenteel worden er in elke provincie voorlichtingsavonden gehouden. Daar probeert men het nieuwe GLB uit te leggen. Ook wordt er nog steeds gewerkt aan de simulatietool waarmee u zelf kunt kijken welke activiteiten u kunnen helpen om mee te doen aan de ecoregeling. Er was een excelbestand gemaakt, wat wij ook op de ledendag hebben laten zien. Dit geeft een beeld of u voldoet aan de voorwaarden en in welke categorie voor de ecoregeling u komt. Helaas is de online testversie van de tool die nu beschikbaar is gesteld aan wie zich hiervoor opgegeven had, minder compleet. Zo zitten de conditionaliteiten er niet in, evenmin als de regionale weging. Dat betekent dat de testversie een veel rooskleuriger beeld geeft dan de werkelijkheid. Bijvoorbeeld bufferzones die verplicht worden in GLMC4 staan in de testversie ineens als eco-activiteit geboekt. Wij hebben er bij het ministerie op aangedrongen de testversie terug te trekken. De testversie is wel heel gebruiksvriendelijk maar geeft niet de correcte informatie.

Hoe nu verder?

Ondanks herhaalde pogingen om meer activiteiten voor akkerbouwers in de ecoregeling te krijgen en steun hiervoor in de Tweede Kamer, hebben we alleen bereikt dat het iets makkelijker is geworden om überhaupt aan de ecoregeling deel te nemen. Maar dan heeft u vervolgens bar weinig keus in activiteiten. Het door ons gesteunde cafetariamodel is wel overgenomen, maar het buffet moet nog wel uitgebreid worden. Voor elk bedrijf zal het anders zijn of het voor u loont om mee te doen aan het GLB en aan de ecoregeling. Een door ons doorgerekend bedrijf met alleen rustgewassen, houtopstanden, poelen, sloten enz. komt niet verder dan brons. Een doorgerekend pootaardappelbedrijf komt niet eens aan brons tenzij vanggewassen op minstens 10% van het areaal de winter over blijven staan. Wat voor u haalbaar en betaalbaar is moet u zelf uitrekenen. Daarom is het belangrijk dat er snel duidelijkheid komt en dat er snel een goede simulatietool beschikbaar komt. De minister stelt nu, dat definitieve besluitvorming binnen de EU wel november kan worden. Dat is echt te gek voor woorden. In dat geval vinden wij dat invoering gewoon een jaar moet worden uitgesteld.