De NAV is voorstander van een maatschappelijk én economisch duurzame akkerbouw. We hebben in onze toekomstvisie van 2020 een heel scala aan kansen om te verduurzamen opgenomen. In gesprekken met ‘Den Haag’ en ‘Brussel’ richten wij ons sterk op doelsturing: de boer aan het roer (zie hieronder). Maar hoe komen we nu zo snel mogelijk goed op gang? De generieke (beperkende) maatregelen zijn vooral demotiverend, maar we willen wel aan de slag. De NAV probeert nu op korte termijn de achterban handvatten te geven voor integrale aanpak van verduurzaming. Maar dan wel mét aandacht voor de voedselproductie en het boereninkomen.

Kansen uit de NAV-toekomstvisie

De kansen die we in de toekomstvisie van 2020 hebben benoemd zijn gerubriceerd per onderwerp (gewasbescherming, teelt, bodem enz.). Bij elke kans staat aangegeven wat wij inschatten als het effect op biodiversiteit, milieu (gewasbescherming en mineralen) en klimaat én op voedselproductie en het saldo voor de boer. Verder staat er per kans wat het verdienmodel is en wat de belemmeringen zijn, voor zover duidelijk. In de afgelopen jaren hebben we deze tabellen op verschillende manieren gebruikt. Zo hebben we bij de belemmeringen gekeken of deze vroegen om nader onderzoek of juist om lobbyen bij de politiek.

De NAV is nu bezig om deze tabellen van een update te voorzien. Maar, we willen ook een verdiepingsslag maken door de benadering meer integraal te maken, dus om beter te kijken wat eventuele afwenteling (negatief effect) op andere doelen kan zijn. Een voorbeeld: geen glyfosaat gebruiken scoort goed op de factor milieu, maar wanneer er dan mechanisch onkruid wordt gewied vindt er door extra dieselgebruik afwenteling op klimaatdoelen plaats. Vervolgens willen we dan voor deze afwenteling proberen één of meerdere oplossingen aan te dragen. Samengevat: als u vooral gemotiveerd bent om iets aan één van de doelen te doen, bijvoorbeeld klimaatverandering tegengaan of biodiversiteit stimuleren, krijgt u te zien wat u daarvoor kunt doen én hoe dat uitpakt voor andere doelen én wat u daar dan weer aan kunt doen. De vier NAV-werkgroepen Mineralen, Gewasbescherming, Duurzaamheid en Klimaat zijn hier uitgebreid met elkaar over in discussie. We hopen een en ander later dit jaar rond te hebben.

Relatie tot andere initiatieven

Het is natuurlijk niet de bedoeling om het wiel helemaal opnieuw uit te vinden. Landelijk lopen er verschillende initiatieven waar de NAV bij wil aanhaken. Zo is er de Biodiversiteitsmonitor Akkerbouw (BMA). Deze werkt met zes Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s), een soort maatlatten die een waarde berekenen. Hiermee kunt u nagaan hoe uw bedrijf scoort wat betreft biodiversiteit.

Daarnaast is er het project BoerenKPI: een KPI-aanpak voor duurzame landbouw. Dit project heeft zeven pijlers: plant- en diergezondheid, sociaal-economisch, circulariteit, bodem, klimaat, water en biodiversiteit. Voor meer informatie kunt u het interview met Josien Kapma van Farmhack in de mei-editie 2023 van dit blad nalezen of kijken op de website www.boerenkpi.nl.

De BMA is inmiddels klaar en kan gebruikt worden. De BoerenKPI voor duurzame landbouw is nog in ontwikkeling en het zal nog wel even duren voordat deze kan worden gebruikt door boeren. De NAV is niet van plan om volledig langs deze beide initiatieven heen te werken, integendeel. Maar de algehele acceptatie en implementatie duurt nog even en in de tussentijd willen we onze achterban graag verder op weg helpen.

Wel heeft de NAV een belangrijk bezwaar tegen beide initiatieven: de productie wordt niet meegenomen als doel. In het BoerenKPI project telt wel de sociaal-economische prestatie (lees: inkomen), maar wat er aan voedsel en andere producten van onze akkers komt is nergens in beeld. We hebben inmiddels bij de projectleiders aangegeven dat we daar graag over in gesprek willen. Het NAV-initiatief kan ook op andere vlakken een aanvulling zijn op de lopende initiatieven denken wij.

Discussie in de ALV

Het bestuur van de NAV heeft het plan om een integrale set van maatregelen en oplossingen te maken ingebracht in de ALV van 6 maart jl. Daarbij heeft het bestuur duidelijk gemaakt dat we vanuit eigen kracht voor onszelf zaken op een rij willen hebben en als ondernemers met een positieve blik de kansen willen bekijken. In de uitgebreide discussie die ontstond kwam het beeld naar voren dat de aanwezige leden de aanpak steunen en ook positief waren over de aandacht die de NAV wil geven aan de effecten op voedselproductie. Wel hebben de leden aangegeven dat men dan de generieke maatregelen van tafel wil hebben en niet wil worden afgerekend op wat niet wordt veroorzaakt door de landbouw, waarbij met name waterkwaliteit werd benoemd. Het is aan de NAV en andere belangenbehartigers om bij de beleidsmakers aan te dringen op realistische en binnen de EU gelijke normen en op een transitie naar doelsturing. De NAV zal ondertussen doorgaan met de geschetste plannen om op korte termijn een integrale aanpak mogelijk te maken totdat de BoerenKPI-aanpak helemaal gebruiksklaar is. Het NAV-plan geeft dus een beeld van positieve en negatieve effecten van verduurzamingskansen. We hopen dat dit een hulpmiddel wordt voor onze achterban en dat de nieuwe minister het mee kan nemen om het beleid van LNV wat meer integraal te maken.