Op de valreep van aftreden heeft het kabinet Rutte IV de Concept Nota Ruimte gepubliceerd, opgesteld door acht ministeries. De timing is opmerkelijk, want juist een dergelijk visiedocument lijkt ons niet iets wat bij een demissionair kabinet past, zeker niet als er al zicht is op een nieuw kabinet. Omdat onduidelijk is wat het nieuwe kabinet er mee gaat doen, geven we u hier alleen een beknopte samenvatting.

Opzet

Een samenhangende visie op de inrichting van Nederland is het doel van deze nota. De nota is geschreven vanuit drie leidende principes: recht doen aan volgende generaties (niet afwentelen), aan schaarste (meervoudig ruimtegebruik) en aan eigenheid (gebiedskenmerken centraal). Vervolgens worden drie ‘bewegingen’ richting 2050 beschreven. De basis van waaruit die bewegingen worden beschreven zijn nationale keuzes voor water en bodem en het hoofdwatersysteem. De eerste beweging is ‘naar een toekomstbestendig evenwicht tussen landbouw en natuur’, de tweede ‘naar een klimaatneutrale en circulaire samenleving’ en de derde ‘naar sterke regio’s, steden en dorpen in heel Nederland’.

Landbouw

Er wordt aandacht gegeven aan de zoetwaterbeschikbaarheid. Het beleid ‘Water en bodem sturend’ blijft leidend. Dat betekent in feite o.a. dat minder gedaan zal worden aan het tegengaan van verzilting en dat het grondwaterpeil op plaatsen zal worden verhoogd. Richting de toekomst worden gewasbeschermingsmiddelen en bemesting (nog verder) beperkt en moet de landbouw het natuurlijke systeem van water en bodem volgen op basis van gebiedsspecifieke eisen. Er is uitbreiding nodig van het areaal natuur, stelt de nota.

Het goede nieuws is dat het ‘een onomstreden doel is voor de landbouw om een goed functionerend productiesysteem in Nederland te behouden, dat bijdraagt aan de voedselzekerheid met betaalbare, gezonde producten.’ Landbouwproductie moet voldoende rendabel zijn en een zekere omvang van de productieketens is essentieel. Maar: dan moet de landbouw zich aanpassen aan de fysieke condities ter plaatse. Er wordt volop ingezet op extensivering van de grondgebonden landbouw.

Men voorziet wel andere functies op landbouwgrond, maar wil daarbij uitgaan van het ‘Afwegingskader zorgvuldige omgang met landbouwgrond’, wat vorig jaar tot stand is gekomen bij de gesprekken voor het landbouwakkoord. Daarbij moet worden aangetoond dat het echt niet ergens anders kan en als dat zo is moet worden gezocht naar functiecombinaties met meerwaarde voor de landbouw.

Voor grondgebonden melkveehouderij voorziet men sterke samenwerking met akkerbouwers. Voor de akkerbouw wordt juist een bouwplan voorzien wat intensiever is, maar voldoet aan beleid op gebied van gewasbescherming, bodembeheer en mest. Die intensivering kunnen wij niet goed plaatsen.

Conclusie NAV

De NAV is benieuwd wat het nieuwe kabinet gaat doen met deze concept nota. Voor de akkerbouw staan er een aantal gunstige zaken in, zoals het gebruik van het afwegingskader en het benoemen van het belang van het behouden van landbouw in Nederland. Ook wordt in deze nota ineens gesproken over bufferzones alleen rondom stikstofgevoelige natuur, een verbetering t.o.v. het NPLG en iets waar de NAV ook steeds voor lobbyt. Samenvattend: vreemde timing om deze nota te publiceren en de NAV blijft waakzaam welke plannen worden gemaakt voor de ruimtelijke inrichting van ons land.