Vanaf 2026 komt er jaarlijks een bedrag van 500 miljoen euro voor agrarisch natuurbeheer (ANB) bovenop de bestaande budgetten voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLb). De Tweede Kamer heeft er op aangedrongen dat dit geld voornamelijk via de collectieven in het ANLb wordt uitgezet. De NAV ziet daarnaast ook mogelijkheden voor natuurcompensatie.

Druk op ruimte

Zoals iedereen weet is er in Nederland gebrek aan ruimte om aan alle wensen tegemoet te komen. Deze ‘strijd om de ruimte’ speelt zich vooral af op landbouwgrond. Tegelijkertijd wil dit kabinet naar een afwegingskader voor functieverandering van agrarische grond, juist om agrarische grond te beschermen.

We zien dat nieuwe activiteiten zoals wegen, woningbouw, kazernes en munitieopslagen niet alleen plaatsvinden op landbouwgrond, maar ook vaak een natuurcompensatie nodig hebben die dan ook weer op landbouwgrond komt. Ook bijvoorbeeld bij het dijkversterkingstraject in Friesland, waarbij de dijk een klein beetje het Natura2000-gebied de Waddenzee in gaat, wordt natuurcompensatie gezocht op landbouwgrond.

En juist voor dat laatste ziet de NAV ook andere oplossingen.

Bij het ANB wil het ministerie zich richten op langjarige contracten, zo rond de 20 jaar. Daarbij houdt de grond agrarische bestemming (en telt dus mee voor GLB en mestplaatsingsruimte). De NAV stelt voor om grond waarop een (vrijwillig) langjarig ANB-contract ligt in te zetten als natuurcompensatie en om aan de doelen van de natuurherstelwet te voldoen. Dat moet dan dus wel grond zijn die nu nog niet in het ANLb zit. Belangrijke voorwaarde is ook dat er niet alsnog een bestemmingsverandering wordt opgelegd en dat de grond na 20 jaar eventueel weer in gebruik mag worden genomen voor productie. Dit is in het verleden fout gegaan bij boeren die bomen hebben geplant, maar die vervolgens niet meer mochten rooien.

De NAV denkt dat juist dankzij het feit dat het nu om langjarige contracten gaat, deze oplossing een belangrijke bijdrage aan de natuurdoelen kan leveren. Wanneer landbouwgrond wordt omgezet naar natuur komt daar ook een bufferzone omheen, of op zijn minst de dreiging daarvan. Deze olievlekwerking treedt niet op als de grond agrarische bestemming houdt.

Er zijn ongetwijfeld veel haken en ogen aan dit voorstel. Om een en ander juridisch sluitend te maken zijn wellicht wetswijzigingen nodig. Ons voorstel is vooral een uitnodiging om mee te denken. De NAV hoopt dat dit voorstel juist helpt om de strijd om de ruimte te verzachten én ondertussen wel de doelen wat betreft natuur te behalen.

Uw reactie is welkom via info@nav.nl! We zullen dit voorstel ook agenderen op onze ledenvergadering.