In 2018 heeft het Europese Hof in een uitspraak over nieuwe veredelingstechnieken besloten, dat deze technieken onder genetische modificatie vallen. Daarmee is de strenge GMO-regelgeving op deze nieuwe technieken van toepassing. Een tegenvaller voor moderne veredeling, maar wat betekent het in de praktijk?

Op 9 januari 2019 heeft Europarlementariër (CDA, EVP-fractie in het Europarlement) Annie Schreijer-Pierik hierover een symposium georganiseerd in Brussel samen met European Landowners’ Organization (ELO). Er waren sprekers uit Wales, België en Nederland (HZPC) en een jonge boer uit Spanje. Na korte inleidingen was er een paneldiscussie. Bij verschillende technieken wordt geen vreemd DNA ingebracht, ook niet van de eigen soort. Het bekendste voorbeeld is CRISPR-Cas. Met CRISPR-Cas wordt het DNA van de plant op een specifieke plaats geknipt en wordt gekeken welke nakomeling deze knip het gunstigst repareert. Eigenlijk is dit knippen van DNA al een oud gebruik in de veredeling, alleen werd het tot nu toe gedaan met bijvoorbeeld chemische middelen of straling. De rechters van het Europese Hof hebben in hun uitspraak gezegd, dat alle organismen waarin het DNA is veranderd, anders dan met klassieke veredeling, een GMO zijn, dus een genetisch gemodificeerd organisme met bijbehorende wetgeving. Maar, tegelijkertijd had men wel helder dat chemische middelen en straling al jaren worden gebruikt, en met dat argument zijn die methoden wel toegestaan zonder dat de nieuwe rassen onder de GMO-wetgeving vallen. Dat is vreemd, want met die ‘oude’ methoden wordt het DNA op veel meer plaatsen en bovendien ongecontroleerd aangepast. Het lijkt logisch om te veronderstellen dat een specifieke ‘knip’ op één plaats minder risico’s met zich meebrengt dan de oude methoden.

Gevolgen voor Europese boeren

De gevolgen voor boeren zijn groot, vooral wanneer boeren buiten de EU de nieuwe rassen wel mogen telen. Ook belemmert het verbod op CRISPR-Cas het verkrijgen van betere ziekteresistente of droogteresistente rassen. Bovendien zouden rassen die efficiënter met stikstof omgaan het mogelijk maken om het gebruik van stikstofkunstmest te verminderen. De NAV heeft in de discussie gepleit voor een gelijk speelveld, omdat in een belangrijk aantal andere landen de nieuwe methoden en dan met name CRISPR-Cas wel zijn toegestaan, zoals bijvoorbeeld in Canada en de Verenigde Staten. Ook het internationaal erkende ‘Cartagena Protocol on Biosafety to the Convention on Biological Diversity’ staat CRISPR-Cas wel toe. De producten (planten) die met CRISPR-Cas zijn verkregen, zijn niet te onderscheiden van andere planten, er wordt immers geen nieuw DNA ingebracht. Feitelijk betekent dit, dat een veredelingsbedrijf in Canada of China een nieuw ras kan maken met CRISPR-Cas en dat dat ras dan gewoon in Nederland en de rest van Europa geteeld zou kunnen worden, hoewel dat feitelijk niet is toegestaan omdat het in Europa een GMO is.

Interview Financieel Dagblad

NAV-voorzitter Teun de Jong heeft in een interview met het Financieel Dagblad aangegeven (19 jan. 2019), dat de uitspraak van het Europese Hof eigenlijk zegt, dat een kar wel met een paard mag worden voortgetrokken maar niet met een tractor. Onder de aanwezigen bij het symposium was wel overeenstemming, dat de wetgeving moet worden aangepast aan nieuwe ontwikkelingen. Omdat dat lang duurt, wordt nu eerst geprobeerd om CRISPR-Cas op de lijst met toegestane uitzonderingen geplaatst te krijgen. Minister Schouten heeft al eerder aangegeven voor het toestaan van in ieder geval CRISPR-Cas te zijn.